Wi mésyé, Oscar Temaru prézidan a Polinézi pa ka fè jé! Misyé détèminé mété péyi a-y asi lis a péyi pou LONI dékolonizé. Wi kanmarad, misyé Ban Ki Moon mèt a mannyòk a LONI pa fèmé pon pòt, òganizasyon a-y ka étidyé dosyé a Polinézi é nou ka èspéré vwè péyi-lasa ay jwenn Kanaky plis dòt péyi anlè lis-la. Woulo ba misyé Oscar temaru!

Woulo ba-w Oscar, magré maji fwansé bizwen fè adan sanblé a sé péyi Pasifik-la. Padavwa gouvèlman fwansé oblijé fè Lòstrali é péyi Nouvèl-Zéland pa ay soutyenn Polinézi pas sé dé péyi-lasa bizwen  on plas adan konsèy a sékirité a LONI. Dayè an ay jété on zyé adan on jounal a Polinézi ola souminis a lékoloni ka palé. Madanm-lasa sé vrèman domèstik a fwansé, sa pa posib!

Woulo ba-w Oscar davwa menm si fwansé ka kontinyé fè maji, ou ké alé New-york pou kontinyé konba-la!

Pannan sitan nou an Gwadloup, ka nou ka fè? Ankò on fwa, ès nou ké raté bon vagon-la? Dèpi lontan Pati Kominis Gwadloupéyen ka lévé pwoblèm-la. Wi, ka nou ka atann?  Ès nou ké rété konkonm san grenn?

Ah wè, sé vré! An té ka obliyé on biten! Gwadloupéyen fè malè woufouté Lirèl an tèt a Lagwadloup. Sa senten èvè boug kon sa, nou toujou ké rété konkonm san grenn!

E wi misyé Méphon, fò nou woulé ban-nou! Moun dwèt tann Harry Méphon rèsposab a atlétizm Siroco Zabim ki té ka fè bilan a chanpyona di mond-la an téléfòn-la èvè misyé Janklòd adan jounal a RTB bomaten-la.

Jamayik ka woulé ba-y! Trinidad osi! Grènad menm biten! Ki tan gwadloupéyen ké chonjé fò yo woulé ba-yo?

Gwadloupéyen menné méday ba fwansé. On madanm kon Marie-José Pérec pli gwan atlèt fwansé po'o jen vwè, ola i té ka antréné? Gwadloup! Èvè ki antrénè? On moun Gwadloup! An ka di zòt on biten, sa ka fè fwansé chyé vwè gwadloupéyen ka antréné an péyi-yo èvè on moun Gwadloup! Fwansé toujou adan on lèspri pou dominé moun!

Alò ka nou ka fè? Nou ka kontinyé woulé ba fwansé oben ba péyi an-nou Gwadloup? Sé boug a taèkwondo-la ja konpwann sa! E rèstan?

(*)

Yè pou 29 èm lanné a Radyo Tanbou Banbou, Janklòd té ka wousivwè an mikro a-y dé jénn boug ka dirijé taekwondo Gwadloup. Misyé Sylvain Fostin té ka èspliké tout jénèz a taekwondo-la. On disiplin ki sòti Koré é ki débaké an péyi Gwadloup an 1982 (menm lanné ki RTB!). Misyé Sylvain Fostin té ka di osi fwansé té ka rèfizé gwadloupéyen ka antréné an péyi a-yo tit a chanpyon dè Fwans sényò! Kivédi ti-nèg ka antréné an péyi a-yo, ti-nèg ka rèprézanté Lafwans andidan lèmond,  fwansé pa vlé sa! Chonjé sa an toujou di zòt, péyi Gwadloup pé ké jen Lafwans! Menm on gwan mèt sid-koréyen té di misyé Fostin, èvè fwansé i pé ké jen rivé.

Aprédavwa misyé Sylvain Fostin ay fè on èstaj entansif an péyi Koré di Sid, i désidé wouviré Gwadloup pou fè péyi a-y rantré adan chanpyona panamériken. Prèmyé vini a Lagwadloup fèt Sendomeng. An péyi-lasa sé òganizatè-la rèfizé enskripsyon a Lagwadloup davwa i pa adan konfédarsyon panamérikenn-la, yo ka konsidéré Gwadloup kon on péyi éwopéyen piskè sé on koloni a fwansé. Wi sé péyi-lasa ka di poukibiten atlèt Gwadloup ki kay an ékip nasyonal fwansé bizwen rantré an biten a-yo? E sé kon sa misyé Fostin réponn yo a travè prézidan a konfédérasyon panamérikenn-la, Lagwadloup pé pa konsidéré sé péyi-lasa chanpyon panamériken si yo pa ka mété Gwadloup adan. Gwadloup sé on mòso a kontinan amériken-la.

An 2004, yo pa té ko konnèt nivo a atlèt Gwadloup. Yo pa fè Gwadloup rantré an konpétisyon, yo fè yo rantré an démonstrasyon. Lè yo vwè nivo a Lagwadloup té bon menm, moun pozé onlo kèsyon.

An 2008, pou chanpyona panamériken Pòtoriko, péyi latino-amériken pa té vlé rantré a Lagwadloup piskè  sé on koloni a fwansé. Péyi a Karayib-la ki té vwè bon nivo a Lagwadloup kat lanné avan, désidé fè blòk pou soutyenn nasyon Gwadloup. Fò zò sav sé péyi a Karayib-la ka fòmé majorité a rèprézantan a konfédérasyon panamérikenn-la. Avan chanpyona-la té komansé, yo fè on sanblé jénéral ola yo té kay éli nouvo prézidan a konfédérasyon panamérikenn-la. E sé kon sa tout sé péyi a Karayib-la fè onlo présyon asi on kandida. Yo di-y si'y vlé pasé i ni entéré fè péyi Lagwadloup rantré adan konfédérasyon panamérikenn-la. Finalman yo désidé fè Gwadloup rantré konm manb pwovizwa. Pou konpétisyon-lasa, Gwadloup trapé twa méday, dé adan sé nonm é yonn adan sé fanm-la. Gwadloupéyenn-la té gannyé pa èkzanp an kadèfinal on mèksikenn ki té vis-chanpyòn olenpik. Moun rété èstèbèkwè andidan-la! Gwadloup adan chanpyona panamérikenn-la té ka fè fyèté a tout Karayib-la pas fò zò sav nivo a Karayib-la pli ba ki rèstan a kontinan amériken-la.

Konm sé péyi a zòn panamérikenn-la vwè délégasyon gwadloupéyenn-la paré pou'y ay pli lwen. Yo ba yo on papyé ola yo ka di si on péyi ki poko endépandan bizwen rantré adan fédérasyon mondyal-la, fò'y ni lotorizasyon a fédérasyon a-y é ta komité nasyonal olenpik a-y. Taekwondo Gwadloup ka dépand dè fédérasyon fwansé a taekwondo é osi dè komité nasyonal olenpik fwansé. Lig taekwondo Gwadloup té ja trapé akò maké a prézidan a fédérasyon fwansé-la, té ka manké enki ta komité nasyonal olenpik fwansé-la. E sé kon sa komité réjyonal Gwadloup-la (CROSGUA) èvè prézidan a-y misyé Alain Sorèze pòté mannèv owa komité nasyonal olenpik fwansé-la. Kifè kèk tan apré, lig taekwondo Gwadloup wousivwè répons pozitif a komité nasyonal olenpik fwansé-la. An bout a mwa avril-la, an Koré di Sid, fédérasyon mondyal a taekwondo té ka fè rantré Gwadloup é an menm balan Matinik plis Touvalou, Wannda é Lilèt Kouk adan òganizasyon a-y. Dorénavan, Gwadloup ké pé konbat adan tout konpétisyon a fédérasyon mondyal-la kon chanpyona di mond pa èkzanp.

E sé kon sa zafè a rèprézantasyon a nayon Gwadloup rivé! Ki jan Gwadloup ké rivé? Èvè ki drapo é ki imn? Lè Gwadloup rantré adan konfédérasyon panamérikenn-la, yo rèfizé drapo fwansé-la pas fò on moun fè on chwa. Si ou ka rantré adan zòn panamérikenn-la, rantré èvè drapo a-w ki ta-w! Sé sa prézidan a konfédérasyon panamérikenn-la té di délagasyon gwadloupéyenn-la an 2008. Kifè konm Gwadloup té toutouni, yo ba-y drapo é imn olenpik-la. An 2010 pou chanpyona panamérikenn-la an péyi Mèksik, Gwadloup vini èvè drapo a-y ki ta-y, drapo wouj, jòn, vè-la (mi foto a-y! (*)). Dorénavan sé èvè drapo a-y Lagwadloup ké fasadé èvè tout nasyon asi latè!

Konbatan Sylvain Fostin èvè drapo nasyonal

a péyi Gwadloup adan chanpyona karibéyen-la

ki té fèt lanné-lasa Bawbad.

Ka rété enki on imn pou nou touvé. Nou byen ni imn a Jéra Lokèl mé fò zò sav fò nou ni on imn ki ni on fòma enténasyonal. E sé kon sa misyé Sylvain  Fostin voyé on mésaj ba tout mizisyen an péyi-la pou yo touvé on imn ba Lagwadloup.

Mi jenn èspòtif gwadloupéyen ka fè travay politisyen té dwèt fèt! Mé an ja di zòt, 90% adan politisyen Gwadloup sé bwabwa!

Onlo moun Gwadloup bokanté plas lè yo tann sé dé jenn ti-boug-la yè asi RTB!

Zò ké pé woutann émisyon-la aprémidi-la owa inè (lè Gwadloup) ; si yo wouba-y li!

TRINIDAD AND TOBAGO

Grandè : 5 128 km2

Moun a-y : 1 229 953

Kapital : Port of Spain

I endépandan dèpi jou 31 out 1962

Òganizasyon a-y : Répiblik

Prézidan a-y : George Maxwell Richard

Prèmyé minis a-y : Kamla Persad-Bissessar

Lang a-y : Anglé, kréyòl

Lajan a-y : Dola trinidadyen

Chanté nasyonal a-y : Forged from The Love Of Liberty

Kouté aprézan imn nasyonal a péyi-la :

 Ah wè! lè ou ni on imn ki ta-w, sa bèl menm!