Mi sa an pwan anlè "France-Antilles" Matinik. Dé pèrmi pou chèché pétwòl é gaz natirèl Gwadloup é Matinik. "Demande Concorde" pou péyi Gwadloup é "Permis de Caravelle" pou péyi Matinik.

Sèlon Grynberg Petroleum, zòn Karayib-la sé on "play" kivédi on koté ou pé touvé onlo pétwòl é gaz natirèl.

Alò zò konpwann pou ki biten fwansé pa ka sòti an péyi an-nou?

Ni on moun ki di "awa" adan sondaj-la an mété ba zòt la. An ka voyé moun-lasa ay jété on zyé aka htpp://www.pyepimanla.com/greve-aux-antilles/articles/martinique/petrole-martinique.html. I ké vwè dèpi lontan miltinasyonal ka chéché pétwòl é gaz natirèl adan zòn an-nou. Pouki biten fwansé poko sòti Gwadloup é Matinik? Ki jan nou pé konpwann sé dé péyi-lasa pa ka fè sik osèryé ankò, sé dé péyi-lasa ni bon pwoblèm èvè pòyò, brèf swadizan péyi ki pa ka pòté ayen é an menm balan-la, fwansé poko fè paké a-yo? Si fwansé poko paré fè paké a-yo sé tini on biten ka entérésé yo anba lanmè Gwadloup é Matinik. Dèpi lélanné 80, Enstiti Fwansé a Pétwòl (IFP) té ja di sédiman ki anba Gwadloup é Matinik é byen dòt koté andidan Karayib-la, ansyen é épé. Alò oblijé tini pétwòl é gaz natirèl anba lanmè a Karayib-la é Loséyan Atlantik-la. On bon pati a kontinan améreiken-la té kolé èvè Lafwik adan on pasé lwenten. Si nou ka touvé pétwòl é gaz natirèl adan lanmè Giné, asiré pa pétèt an péyi an-nou Gwadloup nou ka touvé menm biten.Tout awk Karayib-la kouvè èvè pétwòl, i ka pati Trinidad pou'y bout jis Kiba!  Mé gwan manman pwoblèm-la, pétwòl-la é gaz natirèl-la ka touvé-yo fon, fon, fon anba lanmè-la. Ki fè pou lèmoman yo poko tini tèknik-la pou yo ay chèché yo. Toujou chonjé latèknik ka évoliyé. Alò sa senten, adan pa lontan, yo ké tini tèknik-la pou yo pé sav pwan pétwòl é gaz natirèl anba lanmè Gwadloup.

Alò tou sé moun-la ki té ka di nou pé ké pé pwan lendépandans an-nou pas nou pa ni pétwòl, yo ké pwan pou grad a-yo! Aprézan nou pé palé gra! Nou tini an péyi Gwadloup, pétwòl é gaz natirèl! Lagwadloup sé on péyi ki rich!

Fwansé ja konpwann sa! Alò patriyòt Gwadloup, nou ké lésé fwansé pwan pétwòl an-nou? Nou ké lésé fwansé pwan gaz natirèl an-nou?

Aprézan-la, pa ni zafè a lotonomi ankò! Chonjé fwansé ja di, yo paré ba gwadloupéyen tout biten sòf lendépandans padavwa yo sav byen èvè lendépandans, pétwòl é gaz natirèl-la ké pwopriyété a on Léta gwadloupéyen!

Alò pawòl a lélanné 80 plis ki janmen aktyèl. On sèl chimen...LEN-DE-PAN-DANS!

On Gwadloup endépandan èvè an tèt a-y nonm é fanm solid ké pé woulé èvè péyi i vlé. Pou ay chèché pétwòl é gaz a pèp Gwadloup, nou ké pé travay èvè mériken, ris, chinwa, anglé oben nòvéjyen. E menm fwansé si nou vlé! Nou ké tini lanbara di chwa pas nou ké endépandan!

Pétwòl-la sé tan-nou! Pétwòl-la, a pa ta yo! Yo pé ké fè sa yo vlé èvè pétwòl an-nou!

Gaz an-nou sé tan-nou! Gaz an-nou, a pa ta yo! Yo pé ké fè sa yo vlé èvè tout gaz an-nou!

Dènyé kamo! An bout a mwa jen-la ki pasé la, Grynberg Petroleum signé èvè chinwa an vil Shangaï déotwa papyé ola yo ka di chinwa ké pé ay fouyé anba lanmè andidan Karayib-la. On zòn ki ka pati Grènad é ki kay jis an péyi an-nou Gwadloup. Chinwa sé sèl nasyon ki pé kapab fè sa é sé pou sa yo kriyé yo. Moun ka di sé pli gwan wouchach chinwa kay fè an péyi déwò.  E konm nou sav chinwa pa ka déplasé pou ayen, nou pé konpwann tini bon biten anba an-nou la. Gwadloupéyen pa menm sav yo sizé anlè on min lò!